نمایندگان بخش خصوصی و نهادهای دولتی در نشستی که به منظور بررسی طرح مطالعاتی تدوین نقشه راه توسعه صادرات برق توسط معاونت بررسیهای اقتصادی اتاق بازرگانی تهران برگزار شد، به مولفههای اثرگذار و چالشهای تولید و صادرات برق پرداختند و مشکلات پیش روی بخش خصوصی و راهکارهای احتمالی آن را مطرح و بررسی کردند.
سندیکای شرکتهای تولیدکننده برق که از سوی اتاق بازرگانی تهران، با نظارت معاونت بررسیهای اقتصادی این اتاق، به عنوان مجری تدوین نقشه راه توسعه صادرات برق و طراحی سازو و کارها و بسته سیاستی-حمایتی انتخاب شده و کار را به پیش برده است، در نشستی با حضور دبیرکل اتاق تهران، روسای کمیسیونهای انرژی و تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق تهران، اعضای هیات نمایندگان اتاق تهران و نمایندگان نهادهای دولتی از جمله وزارت نیرو و توانیر، نتایج اولیه این تحقیق را تشریح کرد و به اشتراک گذاشت تا نظرات و بازخوردها را برای اصلاح احتمالی و تدوین نهایی این مطالعه انجام دهد.
این طرح مطالعاتی از آنجا مدنظر قرار گرفته است که صادرات برق مزایای بسیاری در ابعاد متفاوت اقتصادی، سیاسی، امنیتی و فنی دارد و در شرایطی که فروش و صادرات نفت و دستیابی به درآمدهای ارزی ناشی از آن دشوار شده است، صادرات دیگر کالاها به مراتب حائز اهمیت بیشتری است. با این وجود کشور استراتژی مشخصی برای صادرات برق ندارد. بنابر آمار موجود طی سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۷ ظرفیت نصب شده تولید در کشور ۲۳ درصد رشد داشته است در حالی که صادرات برق در همین بازه با رشد منفی ۲۷ درصدی مواجه بوده است.
با توجه به نیاز کشورهای همسایه مانند عراق، پاکستان و افغانستان به برق و وجود بازارهای بالقوه در همسایگی کشور، به دلایل متعدد از پارادایم فکری حاکم گرفته تا زیرساختها و مقررههای موجود، توسعه صادرات برق هدفی سهلالوصول و آسان نیست و علاوه بر این تحت تاثیر ملاحظات فنی مانند تغییر فصول و نوسان مصرف داخلی است. همچنین اگرچه بخش خصوصی سهمی نزدیک به ۶۰ درصد در تولید برق در کشور دارد اما مالکیت شبکه انتقال برابر قانون در ید اختیار و انحصار دولت است. با توجه به قیمت پایین خرید برق از سوی دولت از نیروگاههای بخش خصوصی و نیاز به برق در کشورهای همسایه، مجوز صادرات و تسهیل شرایط آن همواره از مطالبات بخش خصوصی بوده است که میتواند البته به ارزآوری و توسعه صادرات در اقتصاد ایران بسیار کمک کند.
در ابتدای نشست بررسی نتایج اولیه طرح مطالعاتی سندیکای شرکتهای تولیدکننده برق، که توسط مریم خزاعی، معاون بررسیهای اقتصادی اتاق بازرگانی تهران هدایت میشد، نماینده این سندیکا با اشاره به اهداف طرح مانند تدوین نقشه راه توسعه صادرات برق، تدوین بسته سیاستی و رویههای اجرایی و مدیریتی، شناسایی بازارهای هدف، بررسی آماری و تحلیلی تجارب داخلی در توسعه صادرات برق و ... عنوان کرد که در این طرح مطالعاتی از روشهای مختلف کتابخانهای، توزیع پرسشنامه، انجام مصاحبههای تخصصی و برگزاری پانل خبرگان استفاده شده است.
به گفته نماینده این سندیکا مسایلی چون غیرمنطقی بودن قیمت سوخت گاز برای متقاضیان خصوصی صادرات برق، ابهام در زمینه توسعه خطوط انتقال توسط بخش خصوصی یا دولتی و چگونگی تخصیص ظرفیت خط برای صادرات، فقدان مکانیزم تایید اهلیت شرکتهای متقاضی صادرات برق، فقدان مکانیزمهای کامل و مناسب جبران خسارت در سطوح مختلف قراردادها، مداخله دولت در تصدیگری و عدم موفقیت بخش خصوصی در جلوگیری از تصدیگری دولت؛ مشکلات در نقل و انتقالات مالی در سطح منطقهای و بینالمللی، تنوع اندک در ابزارهای پوشش ریسک و سطح توسعه پایین بازار سرمایه داخلی و مشکلات سیاسی در برقراری ارتباط موثر با همسایگان و کشورهای منطقه، ریسکها و ... در تدوین طرح مطالعاتی و نقشه راه مدنظر قرار گرفته است.
در طرح مطالعاتی سندیکا مسایلی چون تعیین قیمت برق صادراتی، در نظر گرفتن ملاحظات ملی، صدور ضمانتنامه، تعریف تعرفه برونمرزی نیز مورد بررسی قرار گرفته است.